Ψυχοθεραπεία και Διατροφικές Διαταραχές

Ψυχοθεραπεία και Διατροφικές Διαταραχές

Η ανορεξία και η βουλιμία αποτελούν μια ψυχική ασθένεια με σοβαρές αρνητικές σωματικές και ψυχικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής περιλαμβάνουν ακραίες συμπεριφορές, συναισθήματα και στάσεις απέναντι στο βάρος και το φαγητό. Ενώ τα συμπτώματα περιστρέφονται γύρω από το φαγητό ωστόσο τα αίτια έχουν να κάνουν κυρίως με συναισθηματικούς παράγοντες που βιώνει το άτομο. Ο περιορισμός και ο έλεγχος μπορεί να χρησιμοποιηθούν σαν τρόπο διαχείρισης αισθημάτων θυμού, απογοήτευσης, ανασφάλειας και άγχους.

Η νευρική ανορεξία και η νευρική βουλιμία έχουν κοινώς θεωρηθεί «μοντέρνες» διαταραχές καθώς υπάρχει μεγάλη αύξηση στην συχνότητα εμφάνισης τους τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η όρεξη, η ποιότητα της τροφής, οι οικογενειακοί και κοινωνικοί παράγοντες

αλλά και ο αυτό-επιβαλλόμενος έλεγχος φαίνεται να επιδρούν σημαντικά στην ανάπτυξη της νόσου. Οι διαφημιστικές εκστρατείες και τα πρότυπα που προστάζει η μόδα φαίνεται να επηρεάζουν εξίσου στην εκδήλωση της διαταραχής.

Οι διαταραχές της διατροφής, χαρακτηρίζονται από έντονη ενασχόληση με τη διατροφική συμπεριφορά και συνακολουθούνται από αίσθημα θλίψης ή εξαιρετική ενασχόληση με το βάρος του σώματος.. Οι διαταραχές, συχνά συνοδεύονται με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών και διαταραχές άγχους, συμπτώματα που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο .

Η ψυχική διάσταση των διατροφικών διαταραχών περιλαμβάνουν χρόνιες υποτροπιάζουσες συμπεριφορές καθώς και σημαντικές επιπλοκές στην σωματική υγεία του ατόμου και συννοσηρότητα με άλλα ψυχολογικά προβλήματα.

Η διατροφική διαταραχή χαρακτηρίζεται από σοβαρές διαταραχές της διατροφικής συμπεριφοράς.Η νευρικής ανορεξία και η νευρική βουλιμία αφορούν διαταραχή του σχήματος του σώματος και του βάρους ως απαραίτητο συστατικό.

Η ύπαρξη παραγόντων που διαιωνίζουν και διατηρούν την διαταραχή όπως, στην περίπτωση της ανορεξίας, αλλά και οι ψυχολογικές και φυσικές επιπτώσεις της ασιτίας σε συνδυασμό με την διαστρεβλωμένη εικόνα που έχουν οι ασθενείς σε σχέση με το σώμα τους, δημιουργούν ανισορροπία στην σίτιση του ατόμου και οδηγείται στην εκδήλωση και ανάπτυξη της διαταραχής.

Η ανορεξία είναι μια περίπλοκη ψυχική διαταραχή με πολύ σοβαρές αρνητικές σωματικές και ψυχικές συνέπειες. Είναι ασθένεια που επηρεάζει τα άτομα σε όλα τα στάδια της ζωής τους ανεξαρτήτως ηλικίας , φύλου και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι η άρνηση του ατόμου να διατηρήσει ένα ελάχιστο φυσιολογικό βάρος, ο έντονος φόβος μήπως γίνει παχύς και η αλλοιωμένη σωματική εικόνα. Μέσω της μείωσης του σωματικού βάρους το άτομο βιώνει μια συναισθηματική ικανοποίηση διότι του δίνεται η αίσθηση ότι αποκτά πλήρη έλεγχο του εαυτού του. Η τροφή, η εικόνα του σώματος και οι έντονες ανησυχίες μπορούν να πάρουν μεγάλες διαστάσεις και να φτάσει το άτομο σε σημείο να τον απασχολεί για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αφήνοντας ελάχιστο χρόνο για φίλους, δουλεία και άλλες δραστηριότητες που συνήθιζε να κάνει παλιότερα και τα οποία του προσέδιδαν απόλαυση.

H φιλοδοξία, η ανάθεση υψηλών στόχων, η ανταγωνιστικότητα, τα επιτεύγματα αλλά και γενικότερα η όλη συμπεριφορά τους φαίνεται συμβάλλουν καταλυτικά στην εμφάνιση της διαταραχής.

Η ανορεξία είναι η ανάγκη του ατόμου για λεπτότητα η οποία ουσιαστικά προκλείεται από “πληγές” που βιώνει ο ασθενής. Τα αίτια της πάθησης είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτά τόσο από τον ασθενή αλλά και από τα άτομα που το περιβάλλουν με αποτέλεσμα η οποιαδήποτε επίσκεψη σε έναν γιατρό να οφείλεται κυρίως εξαιτίας κάποιας επίπτωσης της διαταραχής, όπως δυσκοιλιότητα από τη χρήση καθαρτικών, κατάθλιψης, άγχους, μυϊκών πόνων, αμηνόρροια για τις γυναίκες και όλο αυτό να απολέσει στην εξέλιξη της διαταραχής

Η βουλιμία αποτελεί μια σοβαρή, απειλητική για τη ζωή του ανθρώπου διατροφική διαταραχή , σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας και από υπερβολική υπεραπασχόληση του ατόμου με τον έλεγχο του βάρους και το σχήμα του σώματος. Οι ασθενείς κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου καταπίνουν μεγάλες ποσότητες τροφής, πλούσια σε θερμιδικό περιεχόμενο και λιπαρά, τόσο που σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμούν με την συνολική ημερήσια προσλαμβανόμενη ποσότητα. Η απώλεια ελέγχου που συνεπάγεται ένα υπερφαγικό επεισόδιο οδηγεί στη γέννηση ενοχών και τύψεων με αποτέλεσμα το άτομο να καταλήγει μοιραία σε αντισταθμικές πράξεις, όπως αυτοπροκαλούμενο εμετό, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, νηστεία, υπερβολική άσκηση ή ακόμα και συνδυασμό όλων αυτών των συμπεριφορών.Είναι ένα φαύλο κύκλο καθώς το άτομο νιώθει ανήμπορο να αποτρέψει τόσο τις βουλιμικές κρίσεις όσο και τις τεχνητές εκκενώσεις στομάχου.Οι λόγοι ανάπτυξης της διαταραχής είναι γενετικούς παράγοντες σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες που επικρατούν. Ιδιαίτερη βαρύτητα, ωστόσο, αποδίδεται στην ύπαρξη ψυχολογικού υπόβαθρου για την ανάπτυξη της νόσου καθότι η κοινωνική πίεση, οι αρνητικές σχέσεις μέσα στην ίδια την οικογένεια, η κακή εικόνα του εαυτού, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η μη επικοινωνία, καθώς και η μοναξιά, συμβάλουν ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανεπαρκείς συναισθήματα, αναξιότητα και αισθήματα ανασφάλειας που βιώνει ο ασθενής αποτελούν κοινά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα των βουλιμικών ατόμων και φαίνεται να πυροδοτούν την ανάπτυξη της διαταραχής ως μέσω διαχείρισης της αρνητικότητας που αισθάνονται. Η ανάγκη για κοινωνική αποδοχή και αναγνώριση φτάνουν σε σημείο να τους κάνουν τελειομανείς και βάζουν υψηλούς και ανέφικτους στόχους. Όλη αυτή η ψυχολογική πίεση και φθορά που αυτουποβάλλονται καταλήγει στην τελειωτική απώλεια ελέγχου των πράξεων τους που οδηγεί σε υπερφαγικά επεισόδια προκειμένου να βρουν λίγη προσωρινή ανακούφιση.

Η βουλιμία σαν διαταραχή είναι πιο συχνή σε σχέση με την ανορεξία και εμφανίζεται σε άτομα με ιστορικό παχυσαρκίας, είτε είχαν κάποια υπερφαγικά επεισόδια και ακολούθησε χρήση καθαρτικών και πρόκληση έμετου ή εμφάνισαν βουλιμικές τάσεις μετά τον χρονική πάροδο της ανορεξίας. Η νόσος αντικατοπτρίζει αδυναμία διαχείρισης αισθημάτων θυμού, άγχους, θλίψης, μοναξιάς και πόνου, ενώ, για άλλους να αποτελεί πτυχή των παρορμήσεων και των απαιτήσεων που θέτουν στους εαυτούς τους. Σε πολλές περιπτώσεις, προτού η διαταραχή εμφανιστεί υπάρχουν ενδείξεις υψηλού ποσοστού καταθλιπτικής διάθεσης, που συνεχίζεται ακόμα και μετά την ανάκτηση του ατόμου και εμφανίζεται κυρίως τα πρώτα χρόνια της εφηβικής ηλικίας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα ποσοστά δεν είναι εξίσου σημαντικά και στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Η βουλιμία και ανορεξία αφορά νόσο που πλήττει κυρίως το γυναικείο φύλο καθώς είναι 8-9 φορές συχνότερη στις γυναίκες απο ότι στους άντρες.

Έρευνες έδειξαν πως σημαντικό παράγοντα στην εκδήλωση της νόσου αποτελούν οι λειτουργίες των νευροδιαβιβαστικών συστημάτων.Η σεροτονίνη και οι ενδορφίνες, όταν αλλάζουν τα επίπεδά τους στον οργανισμό μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση βουλιμίας ή ανορεξίας .Τα αυξημένα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο δείχνει να μειώνουν την επιθυμία πρόσληψης τροφής και αντίθετα η διαταραχή της σεροτονίνης που εμπλέκεται στη διαδικασία του κορεσμού φαίνεται να είναι υπεύθυνη για τη παράταση της υπερφαγικής συμπεριφοράς.

Οι ψυχολογικοί λόγοι αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες εκδήλωσης διατροφικής διαταραχής. H ανεπάρκεια του ατόμου για επίλυση προβλημάτων, η δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων, τα δυσάρεστα παιδικά βιώματα και η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι κάποιες από τις συναισθηματικές καταστάσεις. Στην εφηβική φάση οι ψυχοσωματικές και ορμονικές αλλαγές που πραγματοποιούνται φαίνεται να επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του παιδιού εμφανίζοντας σημάδια άγχους και κατάθλιψης, ευνοώντας έτσι την εκδήλωση της νόσου.Οι αρνητικές πεποιθήσεις του ατόμου για τον εαυτό του που αναπτύσσονται κατά τη παιδική ηλικία φαίνεται να αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Τα αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με τις αποφατικές πεποιθήσεις απομακρύνονται στο υποσυνείδητο διότι ο οργανισμός δυσκολεύεται να τα διαχειριστεί.

Οι διατροφικές διαταραχές έχουν συνδυαστεί με έντονο ενδιαφέρον της οικογένειας σχετικά με την τροφή και τον έλεγχο του σωματικού βάρους ενώ άτομα που παρουσίασαν διαταραχή σε κάποια φάση της ζωής τους έχει φανεί πως προερχόντουσαν από οικογένειες με γονείς που πάσχουν ή έπασχαν από κάποια μορφή διαταραχής είτε ήταν διατροφική είτε καταθλιπτική είτε αγχώδες διαταραχή. Όταν η μητέρα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην σημασία στη λεπτότητας και τη καλαίσθητη εμφάνιση τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ιδιαίτερα για τα νεαρά κορίτσια να παρουσιάσουν συμπτώματα βουλιμίας ή ανορεξίας. Τα πρότυπα που έχουν τα παιδιά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους έρχονται κυρίως από τον οικογενειακό περίγυρο και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντίληψης γύρω από το σώμα. Έτσι όταν οι γονείς προσπαθούν να ελέγξουν το βάρος τους τότε αυτόματα στέλνουν μηνύματα στο παιδί για την σπουδαιότητα ενός λεπτού και καλλίγραμμου σώματος. Ακόμα, τυχόν καυστικοί σχολιασμοί για το σώμα και το βάρος του παιδιού από τους γονείς, τείνουν να δημιουργούν συγκεκριμένες στάσεις και να οδηγούν στην πορεία στην εκδήλωση κάποιας διαταραχής. Περιστατικά βουλιμικών ατόμων αφηγούνται πως στη διάρκεια των παιδικών τους χρόνων μεγάλωσαν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου υπήρχαν μεγάλα και χορταστικά γεύματα ή αντίθετα σε οικογένειες όπου υπήρξαν περιοριστικά και συγκεκριμένα γεύματα με αποτέλεσμα να αναπτύξουν τη διαταραχή αφού έφυγαν από τα σπίτια τους.

Πώς βοηθάει η Ψυχοθεραπεία;

Το μεγαλύτερο μέρος της θεραπείας των διατροφικών διαταραχών αποτελούν η αποκατάσταση της διατροφής και οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις , ενώ η φαρμακευτική προσέγγιση έχει πιο περιορισμένο ρόλο και καλείται να καλύψει κυρίως διαφορετικές ανάγκες για κάθε ασθενή.

Η ψυχοθεραπεία στηρίζεται κυρίως στην ανάλυση της συμπεριφοράς και θέτει ως στόχο την αλλαγή της σχέσης του ατόμου με το περιεχόμενο των σκέψεων . Η ψυχοθεραπεία είναι μια χρονικά μακροσκελής διαδικασία και βασίζεται στην ανάπτυξη μιας καλής σχέσης μεταξύ θεραπευτή και ασθενή.. Εμβαθύνει στα παιδικά χρόνια του δίνοντας έμφαση στις σχέσεις του ατόμου με το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον κατά τα πρώτα στάδιο της ζωής του και διερευνάται ο τρόπος με τον οποίον συντέλεσαν στη διαμόρφωση και στην υιοθέτηση συγκεκριμένης διατροφικής συμπεριφοράς.Ο θεραπευτής διερευνάται τις συναισθηματικές συγκρούσεις που υπέστη ο ασθενής και τον τρόπο με τον οποίο συντέλεσαν στη διαταραχή των διατροφικών συνηθειών και με προσεκτικό τρόπο να τον βοηθήσει να τις επιλύσει. Εκτός από την ατομική ψυχοθεραπεία εξίσου αποτελεσματική αποτελεί και η ομαδική ψυχοθεραπεία, η οποία ενδείκνυται για την ανακούφιση των ατόμων που πάσχουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής. Πρόκειται για ένα συνδυασμό μεταξύ ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, γνωσιακής και σωματικής διερεύνησης σε σχέση με τη τροφή. Μέσω της συμμετοχής του ατόμου στην ομάδα θεραπείας αποκτά ενδυνάμωση, ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης του και εκπαιδεύεται ώστε να είναι σε θέση να έχει έλεγχο των συναισθημάτων του και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται. Η ομάδα ψυχοθεραπείας, είθισται, να παρουσιάζει ομοιογένεια και να απαρτίζεται από άτομα που αντιμετωπίζουν κατά κανόνα κοινό ή παρόμοιο πρόβλημα. Τα πλεονεκτήματα της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι ποικίλα όπως είναι η γένεση της ελπίδας, η καθολικότητα, η ομαδική συνοχή και η προσωπική μάθηση και η αποφυγή της κοινωνικής απομόνωσης και αποξένωσης του ατόμου. Η θεραπευτική προσέγγιση που συνίσταται, περιλαμβάνει την παρακολούθηση της σωματικής υγείας του ατόμου , αντιμετωπίζοντας παράλληλα και τα υποκείμενα ψυχολογικά αίτια.

H ψυχοθεραπευτική δουλειά συνδυάζει τον νου και το σώμα και αποτελεί ένα μεγάλο συμπληρωματικό κεφάλαιο άμεσης βοήθειας στους ανθρώπους που χρεαζονται βοήθεια ειδικά όταν παίρνουν την απόφαση να πετάξουν από πάνω τους τα περιττά κιλά η όταν υπάρχουν διατροφικές διαταραχές .Κατά τη διαδικασία της ατομικής η ομαδικής ψυχοθεραπείας , τα άτομα μαθαίνουν να έρχονται πιο κοντά στον εαυτό τους, να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν τις πραγματικές τους ανάγκες, τα πιο αυθεντικά τους συναισθήματα και τις πιο βαθιές σκέψεις τους έτσι ώστε να δούνε πιο καθαρά τι τους εμποδίζει να έχουν μια επιθυμητή ροη στη διάρκεια της διατροφής .Το σώμα με όλες τις ιδιότητες, χαρακτηριστικά, μνήμες και αντιδράσεις του, αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για την πιο ολοκληρωμένη εξέλιξη και ωρίμανση του ατόμου αναγνωρίζοντας τι τον εμποδίζει να προχωρήσει σε μια καλή διατροφήΣτη Σωματική Ψυχοθεραπεία το σώμα θεωρείται αλληλένδετο με την συναισθηματική ζωή και την ύπαρξη μας. Η θεραπεία γίνεται μέσα από διαφορετικές τεχνικές όπως η αναπνοή, η γείωση, η χαλάρωση, η σωματική επαφή, η οπτική επαφή,η έκφραση με ήχους, που σε βάθος χρόνου, βοηθούν στην αλλαγή οπτικής και να ανακαλύψουν σταδιακά ,να παρατηρήσουν τον εαυτο τους , να αποκτήσουν πιο κοντινή σχέση με το σώμα , να ακούν την ανάγκη του και να δουλευτούν οι απαγορεύσεις, οι ενοχές, η ντροπή, ο φόβους που έχουν ακινητοποιήσει το σώμα τους .