Κατάθλιψη / Φοβίες / Κρίσεις Πανικού

Ο Δρ. George Crile, αναφέρει: "Φοβόµαστε όχι µόνο µε το πνεύµα µας, αλλά και µε την καρδιά µας, το µυαλό µας και τα σπλάχνα µας. Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία του Φόβου και της Στενοχώριας, το αποτέλεσµα µπορεί να σηµειωθεί στα κύτταρα, στους ιστούς και τα όργανα του σώµατος."Ο Δρ. Stanley Blanton επιφανής ψυχίατρος αναφέρει:Η Αγωνία είναι η µεγάλη σύγχρονη πληγή".
Όταν τα άτοµα είναι αγχωµένα, αισθάνονται φόβο και ένταση. Επιπλέον, ενδέχεται να παρουσιάζουν ένα ή και περισσότερα δυσάρεστα σωµατικά συµπτώµατα, όπως για παράδειγµα: ταχυκαρδία, καρδιοπαλµία, αίσθηµα αδιαθεσίας, τρέµουλο (τρόµος), εφίδρωση, ξηροστοµία, πόνο στο στήθος, κεφαλαλγία και γρήγορη αναπνοή. Τα σωµατικά συµπτώµατα προκαλούνται εν µέρει από τον εγκέφαλο, ο οποίος στέλνει πολλά µηνύµατα µέσω των νεύρων σε διάφορα σηµεία του σώµατος. Ο εγκέφαλος εκκρίνει ορµόνες και χηµικές ουσίες που ονοµάζονται νευροδιαβιβαστές. Αυτές οι ουσίες προκαλούν τα σωµατικά και συναισθηµατικά συµπτώµατα του άγχους. Το φυσιολογικό άγχος είναι µια συναισθηµατική αντίδραση χρήσιµη για κάθε άτοµο. Για παράδειγµα, τα περισσότερα άτοµα θα αισθάνονταν άγχος σε περίπτωση που απειλούνταν από ένα επιθετικό άτοµο, ή πριν από ένα σηµαντικό αγώνα. Το άγχος θεωρείται µη φυσιολογικό όταν είναι δυσανάλογο σε σχέση µε την αγχώδη κατάσταση την οποία το άτοµο έχει βιώσει ή όταν εµφανίζεται χωρίς προφανή λόγο.

Το σοβαρό στρες συµβάλει καθοριστικά σε ψυχολογικές και σωµατικές διαταραχές/ασθένειες, επηρεάζοντας την ψυχική και σωµατική υγεία, µειώνοντας την ποιότητα ζωής». Συνεπώς, άγχος και στρες είναι συναισθηµατικές αντιδράσεις αλλά διαφέρουν. Το στρες αποτελεί µια φυσιολογική αντίδραση του οργανισµού,η οποία ενεργοποιείται συνήθως από µια εξωτερική αιτία,άλλοτε βραχυπρόθεσµη π.χ. εξέταση δύσκολου µαθήµατος, προθεσµία παράδοσης εργασίαςκαι άλλοτε µακροπρόθεσµη π.χ.έλλειψη εργασίας, ανικανότητα για εργασία ..Επιπλέον, το στρες είναι άµεσος τρόπος άµυνας στον κίνδυνο που µπορεί να έχει θετική επίδραση καθώς κρατά το άτοµο σε εγρήγορση. Γι’ αυτό άλλωστε, καλείται εποικοδοµητικό ή δηµιουργικό σε ανάλογες περιπτώσεις.Βέβαια, αρκετές φορές µπορεί να µετατραπεί σε παθολογική κατάσταση και να επιφέρει σοβαρά προβλήµατα σε διάφορους τοµείς της ζωής, όπως εργασία, διαπροσωπικές σχέσεις , επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ατόµου . Αντίθετατο άγχος,το οποίο προέρχεται από το ρήµα «άγχω» που σηµαίνει σφίγγω ή πνίγω ορίζεται συνήθως από εσωτερικά αίτια όπως επίµονες, υπερβολικές ανησυχίες που παραµένουν ακόµη και όταν εξαφανιστεί ο στρεσογόνος παράγοντας. Με άλλα λόγια, το άγχος,το οποίο συνδέεται µε το αίσθηµα του φόβου, επιµένει και επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση και τη λειτουργικότητα του ατόµου, καθώς,επικεντρώνεται περισσότερο σε µια απειλή που είναι άγνωστη διάχυτη και συνδέεται µε το µέλλον.Στο σηµείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι το άγχος διαφέρει από τον απλό φόβο, ο οποίοςαφορά µια σύντοµη αντίδραση σε συγκεκριµένη απειλή (γνωστή όχι αόριστη)που συνδέεται µε το παρόν.

Το καταθλιπτικό άτοµο εµφανίζει µια συνεχή θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος/ευχαρίστησης αλλάκαι αποδυνάµωση ιδίως της βραχυπρόθεσµης µνήµης,σε σηµείο πουτο άτοµο µπορεί να µην θυµάται το εξεταζόµενο θέµα και να φαίνεται ότι ονειροπολεί .Παράλληλα, όσο µειώνεται η γνωστική ικανότητα τόσο µειώνεται και το αίσθηµα της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίµησης, µε αποτέλεσµα το άτοµο να δυσκολεύεται στη λήψη αποφάσεων αλλά και στην ανάληψη κάθε µορφής πρωτοβουλίας καθώς αισθάνεται ότι δεν είναι ικανό. Σηµειώνεται ότι οι αλλαγές που αντιµετωπίζουν οι φοιτητές/τριες αποτελούν στρεσογόνους παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εµφάνισης ήπιων ή σοβαρότερων καταθλιπτικών επεισοδίων .Η κατάθλιψη εάν δεν αντιµετωπιστεί σε πρώιµο στάδιο, µπορεί να οδηγήσει σε προβλήµατα όπως αποτυχία, διαταραχή συµπεριφοράς και παραβατικότητα, διατροφικές διαταραχές, φοβίεςή ακόµη και αυτοκτονία.Η κατάθλιψη είναι µια ασθένεια που επηρεάζει περισσότερο από το 10% του παγκόσµιου πληθυσµού. Πιο συγκεκριµένα, 350 εκατοµµύρια άτοµα έρχονται αντιµέτωπα µε κάποια µορφή της.

Είναι η πιο σηµαντική αιτία αναπηρίας στον κόσµο και µπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου. Από κατάθλιψη µπορεί να υποφέρουν παιδιά, έφηβοι, ενήλικες και ηλικιωµένοι, άνδρες και γυναίκες.Η κατάθλιψη είναι πολύ πιο περίπλοκη σε σχέση µε µια απλή συναισθηµατική πτώση ή µε εναλλαγές της διάθεσης. Θεωρείται µια σοβαρή ασθένεια και σε ακραίες περιπτώσεις µπορεί να οδηγήσει ακόµη και σε αυτοκτονία. Αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου των νέων µετά τα τροχαία ατυχήµατα. Η κατάθλιψη συχνά ξεκινά µε την απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης. Το άτοµο µπορεί να βιώνει έντονη και ανεξήγητη κούραση και αισθήµατα αναξιότητας και ενοχής. Η θλίψη και η µελαγχολία αρχίζουν να επικρατούν καθηµερινά και υπάρχει απόσυρση από τις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις. Το άτοµο νιώθει αβοήθητο, η αίσθηση ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο εντείνεται και βιώνει απελπισία. Κατά διαστήµατα, η πεσµένη διάθεση είναι µία συναισθηµατική κατάσταση αρκετά φυσιολογική. Όταν, ωστόσο, κυριαρχούν το αίσθηµα αβοηθητότητας και η απελπισία χωρίς να υποχωρούν µε την πάροδο του χρόνου, τότε µπορεί να υπάρχει κατάθλιψη. Πρόκειται για µία συναισθηµατική διαταραχή που εµποδίζει το άτοµο να λειτουργήσει ικανοποιητικά και να απολαύσει τη ζωή. Στη βαριά µορφή της, µπορεί ακόµη και κάτι απλό, όπως το να περάσει κανείς απλώς την ηµέρα του, να φαίνεται δύσκολο, δίνοντας την αίσθηση ότι υπερβαίνει τις δυνάµεις του, ή και να σκέφτεται να θέσει τέρµα στη ζωή του. Παρότι η κατάθλιψη µπορεί να εκδηλώνεται µε διαφορετικό τρόπο από άτοµο σε άτοµο και από ηλικία σε ηλικία, εντούτοις στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα συνήθη συµπτώµατά της είναι: απελπισία και η αίσθηση αβοηθησίας , το άτοµο τα «βλέπει όλα µαύρα», αισθάνεται ότι τίποτα δεν πρόκειται να πάει καλύτερα και δεν µπορεί να γίνει τίποτα για να βελτιωθεί η κατάστασήαπώλεια του ενδιαφέροντος για φίλους, δραστηριότητες και οτιδήποτε στο παρελθόν δηµιουργούσε χαρά και ευχαρίστηση (π.χ. χόµπι, κοινωνικές δραστηριότητες, σεξ).Αίσθηµα διαρκούς κόπωσης.Αλλαγές στην όρεξη και αυξοµειώσεις του σωµατικού βάρους.Αλλαγές στον ύπνο (είτε αϋπνία, ειδικά µε τη µορφή της πολύ πρωινής αφύπνισης, είτε υπνηλία στο µεγαλύτερο µέρος της ηµέρας).Δυσκολία στη συγκέντρωση και αίσθηση ότι είναι δύσκολο να διεκπεραιωθούν έργα και καθήκοντα που µέχρι πρότινος γίνονταν µε ευκολία. Το άτοµο δυσκολεύεται να εστιάσει την προσοχή του, να θυµηθεί πράγµατα, ή να λάβει αποφάσεις.Καταιγισµός αρνητικών σκέψεων για τον εαυτό, τη ζωή και το µέλλον, τις οποίες το άτοµο δεν µπορεί να ελέγξει.Θυµός ή ευερεθιστότητα (ειδικά στην περίπτωση των αντρών): το άτοµο γίνεται ευερέθιστο, νευρικό και ευέξαπτο, βιώνει µία αίσθηση εσωτερικής ανησυχίας. Απώλεια ενέργειας: αίσθηση κόπωσης, βραδύτητα, σωµατική εξασθένιση.Ανεξήγητοι πόνοι και σωµατικές ενοχλήσεις: αύξηση των σωµατικών ενοχλήσεων, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στην πλάτη, στο στοµάχι και στους µυς.

Το να είσαι φοβισµένος σηµαίνει να ζεις σε ένα σώµα που βρίσκεται πάντα σε επιφυλακή. Οι φοβισµένοι άνθρωποι ζουν σε φοβισµένα σώµατα. το να µπορείς να αισθάνεσαι ασφαλής µε άλλους ανθρώπους είναι ίσως η πιο σηµαντική πτυχή της ψυχικής υγείας- οι ασφαλείς δεσµοί είναι θεµελιώδεις για µια ζωή µε νόηµα και πληρότητα.Οι τραυµατισµένοι άνθρωποι αισθάνονται ανασφαλείς µέσα στο σώµα τους: Το παρελθόν είναι ζωντανό µε τη µορφή εσωτερικής δυσφορίας. Το σώµα τους βοµβαρδίζεται συνεχώς από σπλαχνικά προειδοποιητικά σηµάδια και, προσπαθώντας να ελέγξουν αυτές τις διαδικασίες, συχνά γίνονται επιδέξιοι στο να αγνοούν τις βαθιές αισθήσεις τους και να µουδιάζουν την επίγνωσή τους για το τι συµβαίνει στο σώµα τους.

"Η κατάθλιψη είναι η απώλεια της ικανότητας παιχνιδιού. Και το πιο σηµαντικό πράγµα για τέτοιους πελάτες είναι να κάνουν - να αποκαταστήσουν αυτή την ικανότητα. Αλλά δεν µπορούν να το κάνουν αν ο θεραπευτής είναι πολύ σοβαρός" .David Boadella

Tο στρες και το άγχος, παρότι σε καθηµερινές συζητήσεις ή/και στον επιστηµονικό λόγο,χρησιµοποιούνται ως συνώνυµοι όροι. Ως άγχος, στο λεξικό της ψυχολογίας θεωρείται ένα συναίσθηµα που χαρακτηρίζεται από φόβο και έντονα σωµατικά συµπτώµατα καθώς το άτοµο αναµένει επερχόµενο κίνδυνο, καταστροφή ή ατυχία». Βέβαια, το άγχος παρότι χαρακτηρίζεται από φόβο ταυτόχρονα διακρίνεται από αυτόν,τόσο εννοιολογικά όσο και από πλευράς φυσιολογίας. Αντίθετα, ως στρεςαναφέρεταιη «σωµατική ή ψυχολογική αντίδραση σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς στρεσογόνουςπαράγοντες, η οποία (αντίδραση)περιλαµβάνει αλλαγές που επηρεάζουν σχεδόν κάθε σύστηµα του σώµατος, επηρεάζοντας τον τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται και συµπεριφέρονται.